Sosyal Fobi

Sosyal fobisi olan kişiler, diğer insanlar tarafından tuhaf, utanç verici veya gülünç olarak değerlendirilmekten kaygı duyarlar. Kendi davranışlarından veya korktuklarının belli olmasından utanırlar. Bu korku her zaman aynı şiddette değildir. Daha çok, hastanın gözlendiği veya değerlendirildiği durumlarda görülür, örneğin sınav ya da başkalarının da olduğu yerlerde konuşmak veya yemek yemek gibi. Ancak doğrudan insanlarla ilişki içindeyken de ortaya çıkabilir, örneğin yabancılarla veya karşı cinsten biriyle konuşurken ya da kendi üstü olan birinin yanındayken. Sosyal fobisi olan insanlar bu tür durumlardan mümkün olduğunca kaçınırlar veya şiddetli korkular eşliğinde bu duruma katlanırlar.
Bir sosyal fobinin oluşumuna çok sayıda faktör birlikte etki edebilir:
• Genetik yatkınlık,
• Kişilik özellikleri,
• Ebeveynlerin fazla duygusal olmayan, buna karşılık kontrolcü ve aşırı korumacı olan yetiştirme metodu,
• Diğer insanlarla yaşanan kötü tecrübeler,
• İnsan yaşamındaki sıkıntı verici olaylar,
Gibi faktörler sosyal fobinin oluşmasını sağlayabilir.
Tedavisi
Sosyal fobi ilaç tedavisi ve psikoterapi (konuşmaya dayalı ruhsal tedavi) uygulanır. Hastanın durumuna göre bazen tek başına psikoterapi, bazen ilaç tedavisi uygulansa da genelde her ikisinin beraber uygulanmasında başarı daha yüksektir. İlaç tedavisinde özellikle serotonin sistemi üzerinde etkili olan ilaçlar seçilir. Tedavinin ilk günlerinde hafif bulantı, baş ağrısı, uyku bozukluğu, midede huzursuzluk gibi geçici yan etkiler oluşabileceği, zamanla bu belirtilere vücudun alışabileceği hastaya bildirilir. Bu ilaçlar bağımlılık yapmaz, kalıcı hasar veren yan etkileri yoktur. İlaç etkisinin ortaya çıkması için iki-üç hafta kadar beklemek gerekir. İlacın etkili olup olmadığına karar vermek için en az 10 hafta süre geçmelidir. Tedavi süresi, ortalama 9-12 aydır.
Sosyal fobide en sık uygulanan terapi şekli Bilişsel ve Davranışçı Terapidir. Bilişsel terapide kaygı duyguları ve bu kaygıya karşı oluşan bedensel tepkileri tanıma, kaygı doğuran durumlardaki düşüncelerin ne olduğunu anlama, bunlara karşı başa çıkma stratejileri geliştirme gibi aşamalar vardır. Davranışsal terapide ise model olma, yakınmaların üstüne gitme, belirtileri daha net algılayabilmesi için rol oynama, gevşeme eğitimi, sosyal beceri eğitimi gibi her hastada farklı uygulanabilecek yöntemler vardır. Ayrıca aile ve grup terapisi de uygulanabilir.