Atipik Psikoz

Atipik Psikoz Hastalığı Nedir?
Sınıflandırılmayan ve birden fazla psikoz türünün semptomlarını gösteren kişilik bozuklukları, atipik psikoz olarak adlandırılır. Birçok çevresel faktör ve genetik yatkınlık, hastalığın temel nedenleri arasında yer alır. İlaçla tedavi edilen atipik psikozun nüksetme riski yüksektir. Düzenlenen terapilerde psikoza neden olan etkenler bulunmaya çalışılır.
Atipik Psikoz Nedenleri Nelerdir?
Psikozun tam olarak nasıl oluştuğu bilinmemektedir. Ancak birçok neden psikoz oluşturabilmektedir. Örneğin ilaçların kötüye kullanımı, sevilen birinin ölümü, cinsel saldırıya uğramak, savunmasız olmak, beyin tümörleri gibi pek çok neden psikoza yol açabilir.
Genel olarak psikoz neden olarak şunları içerebilir:
Genetik: Araştırmalara göre şizofreni ve bipolar bozukluğun ortak bir genetik nedenden dolayı ortaya çıkabileceği gösterilmiştir.
Beyin değişiklikleri: Psikozu olan kişilerde ortaya beynin yapısında bazı değişiklikler ve bazı kimyasallarda değişikliklerin bulunduğu gösterilmiştir. Psikozu olan kişilere yapılan beyin taramaları sonucunda bazı psikozlu kişilerin beyninde düşüncede bozulmanın sebebini açıklayabilecek nedenin beyinde bulunan gri maddenin azalması olduğu anlaşılmıştır.
Hormonlar ve uyku: Bazı hamile kadınlarda doğumdan sonra çok kısa bir süre içerisinde (2 hafta) psikoz ortaya çıkmaktadır. Kesin nedeni bilinmese de gebelik süresince olan hormon değişiklikleri ve bozulmuş uyku düzenin nedeniyle bu psikozun ortaya çıktığı düşünülmektedir.
Atipik Psikoz Belirtileri Nelerdir?
1- Mistik delüzyonlar:
Kendisine atipik psikoz teşhisi konmuş hastaların yaklaşık %70'inde mistik ve anormal düşünceler ortaya çıkar. En yaygın görülen semptomlardan biri de kıyamet düşüncesidir. Kişi, kıyametin her an kopabileceğine dair vehimlere kapılır. Paranoya ile birlikte ortaya çıkan bu düşüncelerden uzaklaşması için terapiler düzenlenir.
2- Asosyallik:
Hastalığın henüz ilk evresinde kişide davranış bozuklukları baş gösterir. Hastaların birçoğu yakın çevresiyle dahi iletişim kurmakta zorluk çeker. Bu süreçte sürekli yalnız kalma isteği, dışarıya karşı güvensizlik ve asosyallik de ortaya çıkar.
3- İştahsızlık:
Atipik psikozun belirtileri sadece zihinsel ve psikolojik değildir. Fiziksel belirtilerin başında iştahsızlık ve buna bağlı olarak ani kilo kayıpları gözlemlenir.
4- Düzensiz uyku:
Bu psikoz türünde tüm belirtiler ileri seviyede görülebilir. Uyku düzeni bozulan kişiler, günün çoğunu yatakta geçirebilir. Bazı vakalarda ise hasta günde yalnızca 2- 3 saat uyur. Uyku düzeni olmayan kişilerde odaklanma sorunu, unutkanlık ve dikkat dağınıklığı gibi belirtiler ortaya çıkar.
5- Paranoya:
Paranoya tüm şizofreni ve psikotik rahatsızlıklarda olduğu gibi atipik psikozda da yaygın bir şekilde görülür. Dış dünyayı bir tehdit olarak algılayan psikoz hastası, sürekli takip edildiğini ve birileri tarafından arandığını zanneder. Hastalığın ilerleyen evrelerinde hasta kendisini sürekli tehdit ve baskı altında hissedebilir. Bu da evden, hatta odasından bile çıkmamasına neden olabilir.
6- Hastalık:
Uzun süreli atipik psikoz hastalığının belirtileri arasında halüsinasyon ve sanrı da yer alıyor. Hasta, bu süreçte hayal ürünü olan görüntüleri gerçek zannedebilir.
Atipik Psikoz Teşhisi
Psikozun teşhisi psikotik belirtilerin teşhis edilmesiyle ortaya konulur. Bunun için öncelikle doktor bu belirtilerin varlığını araştırır. Düşünmede, algılamada açıklanamayan değişikliklerin var olup olmadığına bakar.
Hastanın sanrıları, aslında var olamayacak şeylere inanması, olmayan şeyler görmesi gibi belirtiler önemlidir. Psikozun varlığı teşhis edildikten sonra psikoza neyin sebep olduğunu teşhis etmek gerekir. Bunun için de bazı testler vardır.
Bunlar:
Fizik muayene: Bu yöntemle belirtilere neden olabilecek problem ve bu problemin ortaya çıkarabileceği zararlar anlaşılabilir.
Testler ve taramalar: Bunlar benzer semptomlara sebep olabilecek alkol, uyuşturucu gibi maddelerin kullanımının araştırılması amacıyla yapılır.
Bilgisayarlı tomografi, Manyetik Rezonans Görüntüleme: Bu yöntemler ile beynin görüntülemesi gerçekleştirilir. Böylece psikoza sebep olabilecek beyin içerisinde herhangi bir kitle, gri madde azalması, inme vb. durumların varlığı araştırılır.
Psikiyatrik değerlendirme: Bir doktor, psikiyatrist, görünüş ve tavırları gözlemleyerek düşüncede, ruh halinde bozukluk, sanrı, halüsinasyon, madde kullanımı, şiddete eğilim, intihar potansiyeli gibi durumlar hakkında soru sorarak zihinsel durumu kontrol eder. Bunun yanında aynı zamanda aile geçmişini ve özgeçmişi de sorgulayabilir.
Atipik Psikoz Tedavisi
Psikozun ilk döneminden sonra erken tedavi etmek önemlidir. Erken tedavi ile belirtilerin ilerlemesini, işi ya da okulu etkilemesini mümkün olduğunca önlemek amaçlanır.
Psikoz eğer başka bir hastalık ya da alkol, uyuşturucu kullanımı gibi bir sebepten kaynaklanıyorsa hastalığı tedavi etmek, madde kullanımını bırakmak gerekir.
Psikozda esas tedavi ilaçla birlikte olan tedavidir. İlaç tedavisini doktorun verdiği şekil ve sürede kullanmak önemlidir. Belirtilerin düzelmesiyle birlikte ilaçları olması gereken zamandan erken bırakmak psikozun tekrar oluşmasına, belirtilerin yeniden ortaya çıkmasına sebep olur. Pek çok insanda ilaçla tedaviden sonra belirtilerin düzeldiği görülür. Psikozda bilişsel davranışçı terapi adı verilen bir tedavi de uygulanabilir. Bilişsel davranışçı terapide bireyin zihninde oluşan olumsuz düşünceleri bir psikiyatrist, psikolog eşliğinde olumlu şekle çevirmek amaçlanır. Ayrıca gerçekliği olmayan düşünceler yerine gerçekliğe uygun düşünceler yer değiştirilir. Düşünce düzeyinde oluşturulan değişimin duyguları da olumlu yönde değiştirerek istenen davranış değişimlerinin de oluşması hedeflenir.